Dolmakalemler günümüzde eski zamanlardaki kadar büyük kitlelere hitap etmiyor ancak belli bir kitle tarafından da çok büyük bir tutku ile kullanılıyor. Dünya’da pek çok yerde vintage dolmakalem satıcıları, tamircileri var, ama ülkemizde bu işi yıllardır yapan Murat Sunmez var, namıdiğer Murat usta. İstanbul Sirkeci’deki yegâne dolmakalem tamircimiz Murat Usta, ülkemizin kıymetli büyük değerlerinden.
Uzun süre dolmakalem kullananların deneyimlediği ve onu tercih etmesine sebep olan en önemli şey, dolmakalem ile yazmanın verdiği haz ve tatmin. Bu tatmini başka hiç bir yazı aracı veremiyor. Tabi deneyimde ritüeller de ön plana çıkıyor. Kalemi mürekkeplemek, yıkanmak, uçsuz bucaksız bir renk çeşitliğinde mürekkep seçmek. Tabi dolmakalemin dolum sistemi, uç çeşitliliği, gövde malzemesi, mekanik aksamları ve kalemlerin hikayesi; burada her biri size yeni bir deneyim unsuru olacak sonsuz bir derya sizleri bekliyor.
1900'lerin başından 70'li yıllara kadar dolmakalem tüm dünyada standart kabul edilen yazı aracı idi. Özellikle tükenmez kalemin icadı ve sunduğu pratiklik, ekonomik fayda ile dolmakalem dönemi sona ermeye başladı. 50'li yıllarda temel bir ihtiyaç olan, çok yüksek adetlerde üretilen dolmakalemler, yerini sadece koleksiyoner ve tutkunlarının ilgilendiği bir araca dönüştü. Tükenmez kalemlerden sonra dolmakalemin kan kaybetmesinin en büyük sebebi ise gelişen teknoloji ile analog hayatımızın dijitale dönüşümü oldu. Sonuçta; büyük fabrikalar, butik üreticilere dönüştü, birçoğu ya kapandı ya da el değiştirdi.
2000'li yılların ortalarından itibaren internet ve sosyal medyanın yardımıyla dolmakaleme olan ilgi tekrar artmaya başladı. Bu konuda iki ismin çok büyük katkıları olduğunu söyleyebiliriz. Brian Goulet (Goulet Pens) ve Matt Armstrong (Pen Habit). YouTube videoları ve blog içerikleri üreterek dönemin en çok ziyaret edilen platformlarında dolmakalem konusunda çok açıklayıcı ,eğitici yayınlar yaparak; büyük kitlelere özellikle de gençlere dolmakalemi tanıttılar. Google’da, bu beş yıllık süreçte, dolmakalem aramaları dünya genelinde 12 kart arttı.
Unutulmaya yüz tutmuş pen showların birçoğu yeniden düzenlenmeye başlandı, gençlerin ilgisiyle her geçen yıl katılımcıların yaş ortalaması düştü. Dünyanın dört bir yanındaki dolamkalem dükkanlarına yeniden can geldi, çünkü genç müşteriler onları ziyaret ederek alışveriş yapmaya, ürünler hakkında sorular sormaya başlamıştı.
Amerika'daki bir kalem dükkanının sahibi o günleri şu cümlelerle anlatmıştı; "2000'li yılların başında ailemizden kalma seksen yaşındaki dolmakalem dükkanımızda işler iyi gitmiyordu, ürün gamına sürekli hediyelik eşya ekliyorduk. Bir gün Arkansas Pen Clup, beni toplantılarına davet etti. Genç yaşta bir sürü insan birbirlerinin kalemlerini deniyor, çeşit çeşit mürekkepler, kağıtlar havalarda uçuşuyordu. Avrupa'da rengarenk mürekkepler var, çok özel kağıtlar var ancak ulaşamıyoruz demişlerdi. Belirttikleri marka ve ürünleri dikkatle not aldım ve ithal ettim, internet satışımız vardı ancak pek aktif değildi, ürünleri internet sitemizde satışa açtıktan bir saat içinde neredeyse tamamı tükenmişti. Bu inanılmazdı! 78 yaşında sıkı bir dolmakalem kullanıcısı olan ve bu alana olan ilginin azaldığını seneler içerisinde yakından takip eden babam, son yıllarda hiç bu kadar mutlu olmamıştı."
Dünyanın dört bir yanında yerel dillerde dolmakalem blogları açılmaya başlandı. Belirli periyodlarda toplanan, herkesin farklı kağıt ve farklı renkteki dolmakalemleri ve mürekkeplerii deneyimleyebildiği kalem kulüpleri kuruldu. Ülkemizde de bu yıllarda, Zeynep Kalemsever tarafından Bana Sıkça Yaz adlı bir blog ve aynı isimde bir Facebook grubu kuruldu. Pandemi nedeniyle zorunlu bir ara verilse de BSY kendi deyimleri ile “buluşkalara” devam edecek. Sonraki yollarda kurulan bir diğer Facebook merkezli kalem grubu Çalakalem’de belirli aralıklarla toplantılar yapıyor.
2008 yılı ile birlikte Private Reserve (Geçtiğimiz yıllarda kurucusu vefat etmişti, işi devralan çalışanı ise 2020 yılında aramızdan ayrıldı, markayı Yafa grup devraldı.) ilk kez rengarenk mürekkeplerini tanıtmaya başladı, hemen akabinde Diamine ve Pilot geldi. Siyah ve maviler yerini onlarca yeni renge bırakmıştı. Pilot İroshizuku kozmetik şişelerinden esinlendiği şişe tasarımı ve canlı renkleriyle büyük ses getirdi. Ve sonrasında onlarca marka, yüzlerce yeni renk bu serüvende yerini aldı.
Tabi bu artan talep yeni kalemlerle sınırlı kalmadı, artık birçok insan vintage dolmakalemleri merak ediyor, ulaşmaya çalışıyordu. Eski dönemlerin üretim ve malzeme kalitesi, kuşkusuz yeni üretimlerden bir hatta bir kaç adım öndeydi. "Eski" olarak anılan dolmakalemler, artık "antika" sınıfına girmeye başlamıştı. Çünkü talep vardı, pazara hareket gelmişti. Kalemler onarılıyor, çalışır hale getiriliyordu. eBay’de listelenen vintage dolma kalemlerin sayısı gün geçtikçe artmaya başladı.
Dünya genelinde faaliyet gösteren sadece kalem tamiri ile uğraşan fiziksel tek dükkan, bildiğim tek isim Murat Usta. Dünya çapındaki bilinen diğer ustalar ya kargo ile kalem kabul ediyor ya da pen şovlara katılıp oradaki katılımcılara 2-3 gün boyunca hizmet sunuyorlar.
Bu anlamda çok ama çok şanslı olduğumuzu söyleyebiliriz. İster aile yadigari dolma kalem olsun, ister antika pazarında bulduğunuz eski bir kalem. Bakımı, tamiri, kese değişimi ya da pistonun yumuşatılması gibi ihtiyaç duyulan her durumda Murat usta yardımcı oluyor. Ayrıca yeni üretim ama ucu cızırtılı, yanlış ayarlanmış, çok kuru veya fazla ıslak vs. gibi sorun yaşadığınız kaleminizi de ona götürebilir, düzeltilmesini isteyebilirsiniz.
Bu sanatı ayakta tutmak ve devam ettirmek gerçekten büyük fedakarlık istiyor. Murat usta gibi bir değerin dolmakalem severler olarak kıymetini bilmemiz gerektiğini düşünüyorum. O olmasaydı muhtemelen yurtdışında bir yerlerden on katı fiyata bir kese almak, uç getirmeye çalışıp onu nasıl düzelteceğimizi öğrenmek ya da kalemlerimizi tamir edeceğimizi öğrenmemiz gerekiyor olacaktı.
Burada şunu bilmemiz gerekiyor, her kalem maalesef tamir edilebilir durumda olmuyor. Yedek parça temini pek mümkün olmayabiliyor. Bazı kalemlerin tamiri çok uzun sürebiliyor, hatta tamir sırasında başka aksaklıklar çıkabiliyor. Bazen de kaleminize ait yedek parçayı uzun süre beklemeniz gerekebiliyor.
Bu bağlamda, tamir için götürdüğümüz kalemlerde her koşulda nezaket kuralları çerçevesinde iletişim kurmalı, olamayana olur ısrarı yapmamalı ve hatta pazarlıktan uzak durmaya gayret etmeli. Yaptığı işi, bir tamirden çok zanaatkarlık olarak görüp kıymetini bilmeli.
Ziyaret ettiğinizde, sizinle aynı damak tadına ve zevklere sahip birçok dolamkalem tutkunu insanı görebilir, tanışabilirsiniz. Hatta sonrasında çok yakındaki Sirkeci kırtasiyelerini ziyaret edip neşenize neşe katabilir, cebiniz yanabilir :) finalde tarihi Filibe köftecisinde gününüzü ve midenizi taçlandırabilirsiniz.
Murat Usta’nın iletişim bilgileri:
Murat Sunmez
Adres: Sirkeci PTT yanı sokak, Aydın Pasajı No:1-109 Sirkeci İstanbul
Telefon: 0545 459 13 42
Yorumlar gösterilmeden önce onaylanacaktır.
PenFest İstanbul, Türkiye'nin tek kalem ve yazı organizasyonu. Bu yıl 4. kez yine Çırağan Sarayında düzenlenecek. Organizasyonun ana sponsoru Markakalem. Tabiri caiz ise Penfest "Yılın en büyük kalem buluşması" sayılabilir. Bu yazımızda Penfest hakkında bilmeniz gerekenleri listeledik.